หาบเร่

วันนี้จะพาไปชม หาบเร่ “สายป่านชีวิตไทย”

บางคนอาจไม่เคยเห็นเลยนะครับ

กำเนิดของหาบเร่ไม่ปรากฎเป็นหลักฐานที่แน่ชัด
หากได้ผูกพันกับชีวิตของคนไทยมาแต่โบราณ
เป็นสายป่านเพื่อการดำเนินชีวิตที่สืบทอดต่อกันมา
และคงเอกลักษณ์ไทย ที่บ่งบอกถึงความอ่อนช้อย
ที่แม้ไม้คานก็อ่อนเยิบพอเหมาะ
ภาพของหาบเร่ได้เปลี่ยนไปตามความเจริญของบ้านเมือง
และหลายแบบได้สูญหายไปเหลือเพียงความทรงจำ

..ก๋วยเตี๋ยว
หาบก๋วยเตี๋ยว เป็นหาบเร่ทำด้วยไม้
ความสูงของหาบอยู่ในระดับเอว
ไม้คานทำด้วยไม้เนื้อแข็ง เพื่อให้รับน้ำหนักของหาบ
มีไม้ไผ่ชิ้นเล็กๆ สำหรับเคาะเป็นสัญญาลักษณ์ให้ทราบว่า
ก๋วยเตี๋ยวมาแล้ว

..เนื้อสะเต๊ะ
หาบเนื้อสะเต๊ะ เป็นหาบที่ทำด้วยไม้สัก
ความสูงของหาบไม่เกินระดับหัวเข่า
หาบด้านหนึ่งเป็นที่ตั้งของเตาปิ้ง ส่วนอีกด้านเป็นที่ตั้งหม้อน้ำจิ้ม
ซึ่งนิยมใช้หม้อเคลือบ หรือ หม้ออวย แต่ดั้งเดิม หาบเนื้อสะเต๊ะ
จะมีม้านั่ง 2 ขา เตี้ยๆ หลายตัวติดหาบไปด้วย เพื่อให้ลูกค้านั่งล้อมหาบ

…ตือฮวน

หาบตือฮวน เป็นหาบเร่ของชาวจีน จะมีลักษณะเฉพาะตัว
คือ หาบด้านหนึ่งจะเป็นหาบทำด้วยไม้บรรจุกาละมังใส่น้ำซุป
และเครื่องในหมูตั้งอยู่บนเตาถ่าน
ส่วนหาบอีกด้านจะเป็นถังไม้สำหรับใส่ผักกาดดองต้มเปื่อย

..กระเพาะปลา
กระเพาะปลา เป็นหาบเร่สัญญาลักษณ์ของชาวจีน
ตัวหาบดั้งเดิมเป็นภาชนะทำด้วยทองเหลืองที่ต้องขัดล้างทุกวัน
ปัจจุบันที่พบเห็นส่วนมากทำด้วยสแตนเลส
ซึ่งทำความสะอาดได้ง่าย ตัวหาบด้านหนึ่งมีลักษณะคล้ายหม้อ
ซึ่งบรรจุกระเพาะปลาตุ๋นน้ำแดง
มีเตาถ่านเล็กอยู่ด้านล่างเพื่ออุ่นให้ร้อนอยู่เสมอ
อีกด้านจะแบ่งเป็นชั้นๆ คล้ายปิ่นโต
ชั้นล่างสุดบรรจุกระเพาะปลาตุ๋นสำรอง ชั้นกลางบรรจุชามและช้อน
ส่วนชั้นบนวางเครื่องปรุงต่างๆ

..ปลาเค็ม

หาบปลาเค็ม พบเห็นได้ในแถบจังหวัดชายทะเล
โดยมีปลาอินทรีเค็มเป็นสินค้าหลัก และมีปลาหมึกแห้ง
ปลาหวาน หอยแมลงภู่แห้ง ปลากระตัก เป็นส่วนประกอบ
นอกจากนี้ยังมีการดัดแปลงหาบปลาเค็มเป็น
หาบอาหารทะเลต้มหรือเผาอีกด้วย

…ข้าวแกง

หาบข้าวแกง ในอดีตสามารถพบเห็นได้ทั่วไปตามสถานีรถไฟ
สถานีรถยนต์โดยสารระหว่างจังหวัด หรือตลาดสด
ตัวหาบสานด้วยตอกไม้ไผ่หรือหวายค่อนข้างแข็งแรง
หาบทั้ง 2 ข้างจะบรรจุหม้ออะลูมิเนียมหลายใบ
ซึ่งประกอบด้วยหม้ออะลูมิเนียมหลายใบ
ประกอบด้วยหม้อข้าวสวย และหม้อแกง
จำนวนมากน้อยแล้วแต่ขนาดของหาบ

…กับข้าวสด
ในพื้นที่หรือชุมชนใด ซึ่งอยู่ค่อนข้างห่างไกลจากตลาดจ่ายกับข้าว
ก็จะมีกับข้าวสดบรรจุลงในหาบ สานด้วยตอกไม้ไผ่หรือหวาย
ขนาดค่อนข้างใหญ่ หาบมาบริการจนถึงบ้าน

…ปลากริมไข่เต่า

ปลากริมไข่เต่า เป็นขนมหวานไทยๆ มาตั้งแต่ครั้งโบราณ
ลักษณะหาบรูปทรงกระบุงสูง สาแหรกทำด้วยหงายทั้งเส้น
หาบแต่ละข้างบรรจุหม้อดินขนาดใหญ่ข้างละใบ
ใบหนึ่งจะมีรสหวาน ส่วนอีกใบจะมีรสเค็ม

…ขนมไทย

หาบขนมไทย แต่ดั้งเดิมตัวหาบสานด้วยตอกไม้ไผ่หรือหวาย
ฝีมือค่อนข้างประณีต มีกระด้งขนากพอดีกับหาบปิดด้านบน
เพื่อวางขนมประเภทขนมกล้วย ขนมตาล ขนมใส่ไส้
สำหรับขนมถ้วยฟูหรือขนมน้ำดอกไม้ นิยมใส่ในตู้กระจกอีกชั้นหนึ่ง
สาแหรก หาบ ทำด้วยหวายทั้งเส้น
ไม้คานทำด้วยไม้ไผ่ที่ค่อนข้างอ่อนช้อยเมื่อเวลาหาบ
ปัจจุบันตัวหาบสานด้วยไม้ไผ่หรือหวายค่อนข้างแข็งแรง
ขนมที่วางขายก็แตกต่างไปจากเดิม

…จุ๋ยก้วย

จุ๋ยก้วย หรือขนมถ้วยแบบจีน เป็นหาบเร่ของจีน
ตัวขนมทำจากแป้งข้าวจ้าว ผสมน้ำปูนใส นึ่งให้ร้อนอยู่เสมอ
เวลารับประทาน มีหัวไชเท้าสับละเอียดโรยหน้า
เป็นขนมราคาถูก รับประทานแล้วอิ่มท้องไปนาน

…กาแฟลอยน้ำ

การใช้เรือเป็นพาหนะเพื่อเร่ขายของตามลำน้ำนั้น
นับเป็นหาบเร่ที่มีมาแต่ดั้งเดิม จนอาจจะกล่าวได้ว่า
เป็นต้นกำเนิดของหาบเร่ในประเทศไทย ด้วยแม่น้ำ
ลำคลอง นับเป็นสายชีวิตของคนไทยมาแต่โบราณ
กาแฟเรือ ลักษณะเป็นกาแฟคั่วบด ใช้ถุงผ้าชงแบบดั้งเดิม

..ผลไม้

จัดเป็นหาบเร่ประเภทรถเข็น ซึ่งแบบดั้งเดิมมี 3 ล้อ
ตัวรถประกอบขึ้นด้วยไม้และกระจกตรงกลาง
มีลักษณะเป็นกล่องหรือกะบะ แบ่งเป็นช่องๆ
ด้านบนมีบานกระจกเลื่อนปิดเปิดได้ บรรจุผลไม้ต่างๆ
บริเวณขอบรถต่อเป็นกล่องกระจกแบ่งเป็นช่องๆ
บรรจุของขบเคี้ยวประเภทเม็ดแตงโม ลูกอม ฯลฯ
มีระฆังทองเหลืองใบย่อมๆ แขวนไว้ที่ด้ามเข็น
เพื่อสั่นเป็นสัญญาณ

ที่มา www.baanjomyut.com